Pigme | dunyatarihi

Pigme Kültür Bölgesinin Oluşumu

Tarih: 70 bin yıl önce
Nüfus: 10 bin
Genler: B(E), L2 (K)

Zaman içinde Doğu Afrika’dan ayrılanların bir kısmı güney yerine batıya doğru ilerlemeye başladılar. Bunlar, B(E), genetik işaretçisi ile takip edilebiliyorlar. Belirtilen işaretçi 65 bin yıl önce Sahra Altı Afrika’da ortaya çıktı. Dünya üzerindeki en eski ikinci işaretçi durumunda. Bugün daha çok orta ve batı Afrika’nın tropikal bölgelerinde yaygın. En yüksek orana pigmelerde görülüyor.

Pigme B (E) Yayılması [ii]

Pigme Erkeklerindeki Genetik İşaretçilerin Oranı[xiv]

Benzer şekilde kadınlarda L2 (K) genetik işaretçisine, orta ve batı Afrika’da rastlanıyor. En yüksek orana Pigme kadınları arasında ulaşıyor.

Pigme Kadın L2kadın Yayılması [iv]

Fiziksel Görünüm

Pigme ırkı: Pigmeler, doğu, batı ve merkezi Pigmeler olmak üzere üç gruba ayrılır. Afrika'nın cüce Zencileri olarak bilinir; erkeklerde boy ortalaması 144 cm, kadınlarda ise 133 cm dir. Pigmelerin yüzleri geniş, elmacık kemikleri çıkıntılıdır. Burun geniştir. Esmer-sarı karışımı bir deri rengine sahiptirler. Çok küçük boyları, balta girmemiş sık ormanlık bölgede kendilerine büyük avantaj sağlar. [xii]

Pigme Kültür Bölgesi ve Pigme Dili

Pigmelerin bugün ayrı bir dilleri yok. Nijer-Kongo dillerini konuşuyorlar ama fiziksel görünüm olarak onlardan çok farklılar. Ayrı bir dile sahip olmamalarının sebebi bölgeye çok geçmeden Nijer-Kongo dillerini konuşan toplulukların gelerek yerleşmeleri olsa gerek.

“Güneye göç edenlerden ayrı bir kültür bölgesi oluştuğu neden düşünülmedi de batıya göç edenler için bu varsayımda bulunuluyor?”

Bu sorunun cevabı orta ve batı Afrika’nın iklim şartları ile ilgilidir. Söz konusu bölge tropikal iklim kuşağında yer alır ve doğu-güney Afrika ile keskin bir farklılık içerir. Bu farklılık yaşam için gerekli kültürleri de farklılaştırmış olmalı.

Pigmelerin belli bir dili yok: Her Pigme obasında komşu siyah çiftçi grubun dili konuşuluyor. Bununla birlikte belli bir dilin Pigmelerce konuşulan halini aynı dilin siyahlar tarafından konuşulan haliyle karşılaştırırsanız Pigme dilinde farklı sesleri olan benzersiz bazı sözcükler olduğunu görürsünüz. Kuşkusuz başlangıçta Afrika'nın ekvator bölgesindeki yağmur ormanları gibi farklı bir yerde yaşayan Pigmeler gibi farklı bir halk kendi dil ailesini geliştirecek kadar yalıtılmış halde yaşıyordu. Yine de bugün bu diller yok oldu. Böylece dilsel ipuçlarıyla dağılımlarına ilişkin ipuçlarını birleştirdiğimizde, Pigmelerin anayurtlarının istilacı siyah çiftçilerin baskınına uğradığı, hayatta kalan Pigmelerin bu istilacıların dilini benimsedikleri, kendi özgün dillerinin izlerinin bazı seslerde ve sözcüklerde kaldığı sonucunu çıkarabiliriz. [xv]

İpuçları bize Pigmelerin Orta Afrika'nın yağmur ormanlarına dağılmış halde yaşadıklarını göstermişti. Bu varsayımların doğruluğu arkeolojiyle sınanabilir mi? Pigmeler söz konusu olduğunda bu sorunun yanıtı "henüz, hayır"dır, bunun tek nedeni de arkeologların Orta Afrika ormanlarında henüz eski insan iskeletleri bulmamış olmasıdır. [xvi]

Hemen hemen tüm Pigme gruplarında ortak olan özellik, dillerinin yerel bir yerleşik çiftçi grubuyla ilişkili olmasıdır. Bu ilişkide, Pigmeler her zaman çiftçilerin hizmetçileri olan daha düşük konumdadırlar. Her seferinde Pigmeler yeni orman bölgelerine taşınmak durumunda kaldılar ve çiftçi efendilerle ilişki kurmak zorunda kaldılar. Onların ormanlık bölgedeki flora ve fauna ile ilgili kelime dağarcığının önemli bir kısmı çiftçilerde bulunmaz. Çok daha eski bir dile ait olabilir. [i]

Geçmişte Pigmeler muhtemelen bugün olduklarından çok daha yaygındılar. Mısır belgeleri, MÖ 2300'lü yıllarda Mısırlıların Pigmeler ile temas halinde olduklarını göstermektedir. Temas Sudan’ın güney kesiminde ve büyük olasılıkla Pigmelerin bugün bulunduğu yere göre daha kuzey bir konumda gerçekleşmiş olabilir. Daha sonra bu bölgeleri terk etmek zorunda kalmış olabilirler. [ii]

Dipnotlar

[i] https://genographic.nationalgeographic.com/

[ii] https://genographic.nationalgeographic.com/

[iii] https://en.wikipedia.org/wiki/Human_Y-chromosome_DNA_haplogroup#Major_Y-DNA_haplogroups

[iv] https://genographic.nationalgeographic.com/

[v] https://genographic.nationalgeographic.com/

[vi] https://en.wikipedia.org/wiki/Mitochondrial_Eve

[vii] Dünden Bugüne İnsan. Metin Özbek. İmge: 2000

[viii] Dünden Bugüne İnsan. Metin Özbek. İmge: 2000

[ix] Dünden Bugüne İnsan. Metin Özbek. İmge: 2000

[x] Dünden Bugüne İnsan. Metin Özbek. İmge: 2000

[xi] Dünden Bugüne İnsan. Metin Özbek. İmge: 2000