Müslümanların Tarihi
Emevi Devletinin Kuruluşu ve 2. İç Savaş (661-692)
Muaviye'nin Halife Olması ve Siyasi Birliğin Sağlanması
(661) Muaviye Halife Oldu (19 yıl)
Hz. Hasan ile anlaşmaya varan Muaviye İslam dünyasının tek halifesi durumuna geldi. Yer yer Harici isyanları olsa da genel olarak birlik sağlandı. İç savaş yüzünden durma noktasına gelen fetihler yeniden başladı.
(669) İstanbul’un Kuşatılması
İstanbul kuşatma altına alındı. Kuşatma başarılı olmasa da İstanbul üzerine akınlar devam etti.
(661-676) Maveraünnehir ve Sind Fetihleri
Ordular Buhara ve Semerkant’ı ele geçirdiler. Kabil’e kadar ulaşıp şehri aldılar. Hindistan’ın bir bölümü vergiye bağlandı.
(670) Kayrevan Şehrinin Kurulması ve Kuzey Afrika Fetihleri
Kuzey Afrika fetihleri için askeri üs olarak Kayrevan şehri kuruldu. Berberiler arasında İslam hızla yayılmaya başladı.
Saltanata Geçiş ve Müslümanların 2. İç Savaşının Başlaması
(680) Yezid’e Biat Edildi (4 yıl)
Muaviye vefatından önce yerine veliahd olarak oğlunu bırakmak istediğini ilan etmiş, ciddi tartışmalar yaşanmıştı. Yine de vefatından sonra çoğu bölgede Yezid’e biat edildi.
Problem Medine’de çıktı. Hz. Hüseyin ve Abdullah b. Zübeyr, Yezid’in halifeliğini tanımadılar. Kendilerinden zorla biat alınmak istenince de Medine’yi terk ederek Mekke’ye gittiler. [1]
İkinci iç savaşın fitilini ateşlenmiş oldu.
(680) Kerbela’da Hz. Hüseyin’in Şehid Edilmesi
Yezid’in hilafetine en büyük itiraz Kûfelilerden geliyordu. Hz. Hüseyin’e mektup yazarak K^fe’ye davet ettiler ve bayrağı altında Yezid ile savaşacaklarını bildirdiler. Hz. Hüseyin Kûfe’ye doğru yola çıktı ama yolda Yezid’in görevlendirdiği ordu yetişti. Kûfe’den de yardım gelmedi. Hz. Hüseyin ve beraberindekilerin tamamına yakınını Kerbela’da katledildi.
Abdullah b. Zübeyr’in İsyanının Başlaması
Hz. Hüseyin’in şehadetinden sonra Abdullah b. Zübeyr Medine’de gizlice biat almaya başladı. Medine halkı da eğlenceye düşkünlüğü yüzünden Yezid’e biattan ayrılma eğilimindeydi. Yezid’in isyanı bastırmak için gönderdiği ordu Medineliler ile savaştı ve yendi. Ardından Medine’yi kuşattı. Kuşatma devam ederken Yezid’in vefat haberi gelince kuşatma kaldırıldı, ordu Şam’a geri döndü. [2]
Abdullah b. Zübeyr İsyanı
(683)Muaviye’ye (2.) Biat Edildi (1 yıl)
Yezid’in ölümü üzerine oğlu II.Muaviye’ye biat edildi
(684) II. Muaviye’nin Vefatı ve İç Kargaşanın Yayılması
Muaviye icraat yapmaya vakit bulamadan vefat etti. Abdullah b. Zübeyr’in isyanı devam ediyordu, ülke tamamen bir kargaşa ortamına sürüklenmişti. Emevilerden dahi birçok kimse Abdullah b. Zübeyr’e biat etmeyi düşünüyordu. [3]
(684) Mervan Halife Oldu (1 yıl) ve Mervaniler kolunun İktidarı Başladı
Kendisine yapılan teklifler üzerine Mervan b. Hekem halifeliğe niyetlendi. Emeviler arasında yapılan görüşmelerde de çoğunluğun desteğini sağladı.
Önce Şam’daki isyanı, ardından Filistin’deki ve Mısır’daki Abdullah b. Zübeyr isyanını bastırdı.
Abdülmelik Dönemi ve İsyanların Bastırılması
(685) Abdülmelik’in Halife Olması (20 yıl)
Emevileri çöküşten kurtaran Mervan Mısır’dan dönüşünden kısa bir süre sonra öldü. Yerine oğlu Abdülmelik geçti.
Abdullah b. Züübeyr’in isyanı Arabistan ve Irak’ta hala devam ediyordu. Diğer taraftan Ehl-i Beyt taraftarları ve Hariciler de isyan halindeydiler. İç karışıklıklardan istifade eden Bizans da saldırılarını artırmıştı. Abdülmelik tüm karışıklıkları ortadan kaldırmayı başardı. [4]
Arapçayı resmi işlerde zorunlu dil haline getirdi ve Arapça yazılı para bastırdı. Vergi kayıtlarının Yunanca ve Farsçadan Arapçaya çevrilmesini başlattı. Bu çalışmalar, kendinden sonra gelen Velid zamanında da devam etti.
(691) Muhtar es-Sakafi İsyanının Sona Ermesi
Hz. Hüseyin’in intikamını alma adına ortaya çıkan Muhtar es-Sekafi, Kufe’yi Abdullah b. Zübeyr’in elinden almıştı. Abdülmelik’in gönderdiği orduları da yendi. Abdülmelik bundan sonra müdahale etmedi. Abdullah b. Zübeyr’in müdahalesini bekledi. Abdullah b. Zübeyr, 691’de Muhtar’ı yenerek Irak’ı kontrolü altına almayı başardı. [5]
(692) Abdullah b. Zübeyr İsyanının Sona Ermesi
Abdullah b. Zübeyr ile mücadele etmesi için ünlü komutanı Haccac’ı görevlendirdi. Haccac Mekke’yi kuşattı. Uzun süren kuşatmanın sonucunda Abdullah b. Zübeyr öldürüldü.
(697) Harici İsyanının Bastırılması
Haricilerin Ezraki kolu İran’da isyan halindeydiler. İsyanların bastırılması ancak Hacca’cın görevlendirilmesi ile mümkün oldu. İsyanın bastırılması Haccac’ın 3 yılını aldı. [6]
Kaynaklar
[1] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[2] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[3] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[4] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[5] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[6] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
