Müslümanların Tarihi
Siyasi Birliğin Sağlanması ve
İslam'ın 2. Fetih Dalgası (697-720)
700 yılı
(702) Vasıt Şehrinin Kurulması
Hz. Ömer zamanında askeri garnizon olarak kurulan, sonra çok büyük merkezlere dönüşen Kûfe ve Basra’nın yerini alacak askeri garnizon olarak Haccac tarafından kuruldu. Irak’ta, Kûfe ile Basra’nın tam ortasında yer alıyordu ve ordu doğu seferlerine buradan çıkıyordu.
Velid Dönemi
(705) Velid’in Halife Olması (10 yıl)
Abdülmelik öldüğünde oğluna büyük ölçüde sorunsuz bir devlet bıraktı. Babasından sorunları halledilmiş bir devlet devralan Velid ikinci İslam Fetih dalgasını başlattı. [ii]
-
Maveraünnehir’i Kuteybe b. Müslim
-
Sind ve civarını Muhammed b. Kāsım es-Sekafi
-
Anadolu gazalarını kardeşi Mesleme b. Abdülmelik
-
İspanya’yı Tarık b. Ziyad ve Musa b. Nusayr
Bu fetihler sayesinde ülkenin sınırları Türkistan’dan Fransa içlerine, Anadolu’dan Hindistan sınırlarına kadar uzandı.
(711) İslam Orduları İspanya’ya Geçti
Tarık b. Ziyad komutasındaki İslam ordusu İspanya’nın fethine başladı.
Türkler de bu dönemde yoğun bir şekilde İslam’a girmeye başladılar.
İmar faaliyetlerine de önem verildi. Kudüs’teki Mescid-i Aksa ve Şam’daki Emeviye Camii bu dönemde yapıldı.
Süleyman Dönemi
(715) Süleyman’ın Halife Olması (2 yıl)
Velid’in ölümü üzerine babasının veliaht tayin ettiği kardeşi Süleyman Halife oldu.
Halife olur olmaz ilk işi, abisini kendisine karşı destekleyen devlet adamlarını ortadan kaldırmak oldu. Bunlar arasında Sind fatihi Muhammed es-Sekafi ve Maveraünnehir fatihi Kuteybe b. Müslim de vardı. [iii]
Kabileler arasında mücadeleler yeniden başladı. Dönemi, Emeviler için duraklama döneminin başlaması olarak kabul edilir. [iv]
Dönemindeki en dikkate değer askeri harekat İstanbul’un kuşatılmasıdır. (717) Önemli kayıplar veren İslam ordusu fethi başaramamıştır. [v]
Kendisi de sefahate düşkün birisiydi. Diğer yandan onun döneminde din adamlarının etkisi zirveye ulaştı. Ölüm döşeğindeyken, yerine tayin edebileceği oğlu ve kardeşleri varken amcasının oğlu Ömer b. Abdülaziz gibi dindar birini veliaht gösterdi. [vi]
Abdülmelik'in Son Yılları
Yeniden Fetihlere Dönülmesi
İsyanların bastırılmasının ardından yeniden fetihlere dönüldü. Anadolu’da kaybedilen bazı yerler geri alındı. Kuzey Afrika’da başlayan berberi isyanları bastırıldı. Devlet teşkilatında da yeniliklere gidildi. [i]
717 yılı
Ömer b. Abdülaziz Dönemi
(717) Ömer b. Abdülaziz’in Halife Olması (3 yıl)
Hiç beklemediği bir şekilde halife tayin edildiğinde Medine Valiliğini yürütüyordu. İlmi ve takvası ile meşhurdu.
Diğer Emevi halifelerinden farklı bir profil çizen Ömer b. Abdülaziz bazıları tarından 5. Raşid halife olarak kabul gösterilir. [vii]
İlmi çalışmalara büyük önem verdi. En yakın danışmanları zamanın büyük alimleriydi. Fıkıh ve Kelam alanında önemli çalışmalar yapıldı.
Halk tarafından sevilmeyen idarecileri alarak yerlerine dindar, dürüst yöneticiler atadı. Selefleri tarafından haksız olarak el konmuş malları hazineye devretti. [viii]
Hz. Ali evlatlarına çok iyi davrandı. Haricilerle ikna yoluyla mücadele etmeye çalıştı. En azından Harici isyanları durdu. [ix]
Arap olmayan Müslümanlardan alınan haksız vergileri kaldırarak eşit Müslümanlar haline getirdi. Onun döneminde Berberiler ve Türkler arasında İslam hızla yayılmaya başladı.
Halife seçiminde istişareyi temel yöntem haline getirmek için gayret ettiyse de Emevi ailesinin şiddetli muhalefetini aşamadı. Yerine Süleyman tarafından veliaht gösterilmiş olan Yezid b. Abdülmelik geçti.
Kaynaklar
[i] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[ii] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[iii] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[iv] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[v] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[vi] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[vii] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[viii] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[ix] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”