Müslümanların Tarihi
Duraklama ve Çöküş (720-750)
730 Yılı
(732) Fransa içlerinde Poitiers Savaşı
Endülüs’te Abdurrahman el-Gāfiki kumandasında Pireneler’i geçen İslam ordusu, Fransa’da Poitiers’te Charles Martel kumandasındaki Frank ordusuna yenildi. Avrupa içlerine uzanan İslam dalgası ancak durdurulabilmişti. [3]
Döneminin sonuna doğru Abbasi muhalefeti ve Harici propagandası arttı. Hz. Ali evlatlarından Zeyd b. Ali’nin isyanı ortaya çıktı ama kolayca bastırıldı.
(743) II. Velid’in Halife Olması (1 yıl)
Bir önceki Halife’nin oğluydu. Vaktini devlet idaresinden çok içki alemleri ve av partileri ile geçiriyordu. Mukaddes değerleri de hafife aldığı rivayet edilen Velid, Emeviler de dahil olmak üzere güçlü bir muhalefet ile karşılaştı.
Emevi ailesinden III. Yezid b. Velid b. Abdülmelik’in liderlik ettiği bir isyanla II. Velid tahttan indirildi ve öldürüldü.
(744) III. Yezid’in Halife Olması (1 yıldan az)
II. Velid’i tahttan indiren III. Yezid Halife oldu. Ömer b. Abdülaziz’i örnek alacağını ilan etti ama otoriteyi sağlayamadı. 6 ay sonra da vefat etti.
(744) İbrahim’in Halife Olması (1 yıldan az)
III. Yezid’in kardeşi İbrahim başa geçti.
Abbasi İhtilali ve Çöküş
(744) II. Mervan’ın Halife Olması (6 yıl)
İbrahim’in halifeliğini kabul etmeyen Azerbaycan valisi Mervan, öldürülen halife Velid’in çocuklarının hilafet hakkını savunmak bahanesi ile Şam’a hücum etti. Bizansla savaşan güçlü bir orduya sahipti. Şam’ı ele geçirdi. Bu sırada Velid’in çocukları öldürülmüştü. Kendisini Halife ilan etti. [4]
Ama o da otoritesini kabul ettiremedi. Bu yüzden hilafet merkezini Harran’a taşımak durumunda kaldı. Ülke bölünmüş, birlik kaybolmuş, isyanlar başlamıştı. Suriye ve Irak bölgesinde birçok cephede savaşmak zorunda kalsa da isyanları büyük ölçüde bastırmaya muvaffak oldu. [5]
Kargaşa
(720) II.Yezid’in Halife Olması (4 yıl)
Emevi halifelerinin en başarısızlarından birisi olarak kabul edilir. Halifelik makamına yakışmayacak bir hafif meşrep tabiata sahipti. Vaktinin çoğunda devlet işlerinin dışında işlerle meşguldü. [1]
Yezid b. Mühelleb isyanı patlak verdi. Yezid b. Mühelleb, halife Velid’in emriyle Haccac’ı ortadan kaldırmıştı. Yeni halife ise Haccac’ın yeğeni ile evliydi. Kendisini cezasız bırakmayacağını düşünerek kaçtı ve kabilelerin desteğini de sağlayarak Basra’yı ele geçirdi. Şiddetli çarpışmalardan sonra Basra ele alınmakla kalmadı, Mühelleb b. Ebu Sufre oğulları kılıçtan geçirildi.[2]
(724) Hişam’ın Halife Olması (19 yıl)
Başarılı bir devlet adamı ve dindar bir insandı. Dönemi, Emevi devlerinin 3. Yükseliş devri olarak görülür.
Hazar Denizi civarında Soğdlular ve Türkler’le şiddetli savaşlar yapıldı.
747 Yılı
(750) Abbasi İsyanı ve Emevi Devletinin Yıkılması
Bu sırada Ebu Müslim Horasani’ni, Mevalinin de desteğini alarak Horasan’da isyan başlatmıştı. Hz. Peygamber’in akrabalarını başa geçirmek istiyordu.
İsyan Fars ve Horasan bölgesinde yayıldı. Sonra isyancılar Kûfe’yi ele geçirdiler ve Ebü’l Abbas es-Seffah’ı halife ilan ettiler. Mervan’ın ordusunu da yendiler. Suriye’ye kaçan Mervan’ı takip edip, Mısır’da öldürdüler.
Sadece Mervan’ın öldürülmesiyle sınırlı kalmadı. Emevi ailesi tamamen ortadan kaldırıldı. Sadece Abdurrahman b. Muaviye b. Hişam katliamdan kurtuldu. Kuzey Afrika’ya kaçtı. Oradan da Endülüs’e geçerek Endülüs Emevi Devleti’ni kurdu.
Kaynaklar
[1] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[2] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[3] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[4] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”
[5] İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. “Emeviler”