Müslümanların Tarihi
İlk Hutbesi Çerçevesinde
Hz. Ebû Bekir’in Siyasî Anlayışı
Hz. Ebu Bekir, burada yaptığı konuşmada nasıl bir siyaset güdeceğini özlü bir şekilde ifade etti. Veciz konuşması, Raşid Halifelerin iktidar erkine nasıl baktıklarını göstermesi açısından önem arz etmektedir.
Hz. Ebu Bekir, bu konuşmasında Allah’a hamd ve sena ettikten sonra şunları söylemiştir:
“Ey insanlar! En hayırlınız olmadığım halde sizi yönetmek üzere seçildim. Eğer doğru işler yaparsam bana destek olun; yanlış yaparsam beni düzeltin… Bir millet, Allah yolunda cihattan vazgeçerse Allah’ın gazabına uğrar, perişan olur. Bir millette kötülük yaygın olursa Allah o milleti belaya düşürür… Allah ve Resulü’ne itaat ettiğim sürece bana itaat edin. Allah’a ve Resulü’ne isyan edersem üzerinizde itaat sorumluluğu kalmaz.”
Konuşmasının başında tevazu göstererek kendisine biat eden insanlar arasında bu işi yapabilecek kimseler olduğunu, hatta bunların kendisinden daha hayırlı oldukları halde kendisinin halife olarak seçildiğini ifade ederek konumunu hatırlatmıştır. Meşruiyetim bir dinî nastan değil, Müslümanların itaati anlamına gelen biatten, yani ona itaat sözü vermelerinden kaynaklandığım ortaya koymaktadır.
Hz. Ebu Bekir, konuşmasında yönetici olarak doğruluktan ayrılmayacağı sözünü vermekte ve bunu hedef olarak ifade etmektedir. Kendisine biat edenlerin Halife’yi denetleme ve onu düzeltme hakkına vurgu yapmaktadır.
Bu sözlerin, İslâm idare prensibi olarak ilk halife tarafından, halkın huzurunda yaptığı konuşmanın ilk cümlelerinde ifade edilmesi önemlidir. Sonraki dönemlerde Müslümanları yönetenlerinin, ellerine geçirdikleri otoriteyi kullanırken bu kadar hassas davrandıklarım söylemek güçtür.