(644) Hz. Osman Halife Oldu

Hz. Ömer, vefat etmeden önce 6 kişilik bir komisyon oluşturarak halife seçimini bu komisyonun yapmasını istedi. Komisyon, Hz. Osman’ı 3. Halife olarak seçti.

​

Halife olduğunda 70 yaşının üzerindeydi.

​

(644-651) İran’ın Fethi Tamamlandı

İslam orduları İran içlerinde ilerlemeye devam ettiler. İran fethi büyük ölçüde tamamlandı. Sasanilerin son hükümdarı III. Yezdecerd kendi adamları tarafından öldürüldü.

​

Afganistan sınırları içinde kalan Belh, Herat, Tûs gibi önemli şehirler ele geçirildi. Bölge halkı arasında İslâm hızla yayılmaya başladı. 

​

(647) Kuzey Afrika Fetihleri

Tunus (İfrikiye) ve ötesinin fetihleri başladı.

​

(649) Kıbrıs’ın Fethi ve Deniz Zaferleri

Suriye ve Mısır’daki Bizans’tan kalan tersaneler faaliyete geçirilerek donanma oluşturuldu. İslam donanması 1700 parça gemiyle Kıbrıs üzerine sefere başladı. Kıbrıs vergi vererek İslam egemenliğine girmeyi kabul etti.

​

(651) Kur’an Mushafları Toplandı, Çoğaltılarak Önemli Merkezlere Gönderildi

Fethedilen bölgelerdeki Müslümanlar, Kur'an'ı kendi bölgelerinde meşhur olan sahabinin mushaf ve kıraatiyle öğrenip okuyorlardı. Farklı bölgelerden gelip karşılaşan askerler arasında kıraat farklılıkları sebebiyle tartışmalar başladı. Hz. Osman, Hz. Ebubekir zamanında yazıya geçirilip Hz. Ömer’in ölümünden sonra kızı ve müminlerin annesi Hz. Hafsa'ya teslim edilmiş olan mushafı çoğaltarak belli başlı merkezlere gönderdi.

 

Çoğaltılan yedi Kur'an nüshasından biri Medine'de bırakıldı. Diğer nüshalar, aynı zamanda bu nüshaları Mekke, Kûfe, Basra, Şam, Yemen ve Bahreyn'e gönderildi. [1]

​

(652) Zâtü’s-savârî Savaşı

Sicilya ve Rodos üzerine seferler düzenlendi. 200 gemilik İslâm donanması, 500 parçalık Bizans donanmasına karşı büyük bir zafer kazandı. Yelken direklerinin çokluğu sebebiyle “Zâtü’s-savârî” adı verilen bu zaferle Bizans’ın Doğu Akdeniz’deki hâkimiyeti sona erdirildi.[2]

​

(652) Sudan’da Fetihler

İslam orduları Nil nehri boyunca güneye doğru fetihlerine devam ettiler.

​

(653) Rodos’un Fethi

 Rodos, İslam donanması taraşından fethedildi.

​

(654) Kıbrıs’ın Tekrar Fethi 

Anlaşmasını bozması üzerine 654 yılında Kıbrıs üzerine 500 gemi ile ikinci sefer düzenlendi. Vergi artırıldı ve adaya 12 bin asker yerleştirildi.

​

(653-654) Kûfe’de Tartışmaların Başlaması 

Vali’nin bölgenin değerli toprakları hakkında “Kureyş’in bahçesidir” demesine diğer kabilelerin itiraz etmesi ile başlayan tartışma büyüdü. Hz. Osman’ın emri ile vali, isyancıların ele başlarını Şam’a sürdü ama bir süre sonra izin alarak geri döndüler ve muhalefete devam ettiler.

​

Kûfe’deki muhalefet Basra’da da yankı buldu.

​

Mısır’da da farklı sebeplerle muhalefet başlamıştı.

​

(654-655) Valiler Toplantısı

Şikayetlerin artması üzerine Hz. Osman valilerini topladı, yapılacakları görüştü. Birinci toplantı ortak bir karara varılamadan dağıldı. Karışıklıkların devam etmesi üzerine 1 yıl sonra valiler yeniden toplandı, yine bir sonuç elde edilemedi.

​

(656-Ocak) Mısır’dan Bir Heyetin Medine’ye Gelmesi

Mısır’dan gelen heyet, Hz. Osman ile görüştü. Şikâyetlerini söyledi. Hz. Osman bazılarını cevapladı, bir kısmı ile ilgili de düzeltme yapmayı kabul etti. Heyet Mısır’a geri döndü.

​

Hz. Osman, valisine halka karşı daha dikkatli olmasını bildiren bir mektup gönderdi. Vali ise halifenin uyarısını dikkate almadığı gibi, kendisini şikâyete gidenlerden birisini öldürdü. Onun davranışı eyaletteki muhaliflerin isyan teşebbüsleri için bahane teşkil etti. [3]

​

(656-Nisan) Mısır, Kûfe ve Basra’dan Şikâyetçilerin Hac ile Birlikte Medine’ye Gelmeleri

Mısır’dan yeniden bir heyet yola çıktı. Bu sefer Kûfe ve Basra’dan da heyetler gelmişti ve çok daha kalabalıktılar. Hz. Ali’nin aracılığı ile dönmeyi kabul ettiler fakat yolda Mısır’a gönderilen bir köle yakaladılar. Üzerinden Hz. Osman’ın mührünü taşıyan, sonradan kâtibi Mervan’ın gönderdiği anlaşılan bir mektup vardı.

​

İsyancılar tekrar Medine’de toplanarak Hz. Osman’ın evini kuşattılar.

​

(656-Haziran) Hz. Osman Şehid Edildi

İsteklerinin kabul edilmeyeceğini anlayan isyancılar halifeyi şehid ettiler.

 

Allah (c.c) kendisinden razı olsun.

​

Dipnotlar

[1] İlk Dönem İslam Tarihi-I. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013

[2] İlk Dönem İslam Tarihi-I. Komisyon. Anadolu Ünv.:2013

[3] Ana Hatlarıyla İslam Tarihi2. Adem Apak. Ensar: 2016

​

​