Hatıralar

Islahat Fermanına Tepkiler

Ahmet Cevdet Paşa’nın, “Tezakir” adlı eserinden nakline göre, Osmanlı İmparatorluğu’nda fermanlar ve hatt-ı hümayunlar okunduktan sonra dua edilmesi adet ve teamülden olup bunun için “duacı” adıyla bir memur bulundurula gelmişti. Islahat Fermanı, Müslümanlar ve Gayr-i Müslimlerin eşitliğinden bahsettiği cihetle Hariciyye Nazırı yani Dışişleri Bakanı Fuad Paşa, duayı yapacak hatibe protokolde yer verilmemesini teşrifat organizasyonuna bildirmişti.[1]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[2]

Islahat Fermanı’nın okunmasının ardından teamül gereği dua edilmesi için Şeyhülislam Arif Efendi, nazırın kararından habersiz olarak “Duacı Efendi nerede?” diye sormuş, Teşrifatçı Nazif Efendi de “Yok gelmedi” diye cevap vermişti. O sırada Şeyhülislamın gözüne metropolitlerle papazların arkasında duran ve vaizlikle hocalık yapmış, Meclis-i Maarif azasından Arif Efendi ilişmişti. Ona seslenerek: “Gel Arif Efendi dua et” demiş, bunun üzerine meydana çıkan Arif Efendi: “Ey halleri değiştiren Allah’ım! Bizim halimizi de en güzel hale değiştir. Allah’ım! Muhammed ümmetine merhamet et. Allah’ım! Muhammed ümmetini muhafaza et, koru. Allah’ım! Muhammed ümmetini affet, bağışla. Allah’ım! Muhammed ümmetinin düşmanlarını kahret!” mealinde bir duayı okuyunca Yahudi ve Hıristiyan cemaat reisleriyle yabancı devlet elçileri bozulmuşlar ve ortamda bir anda buz gibi bir hava esmişti.[3]

 

Bu olayın hemen ardından hocalardan birinin namaza durduğunu gören Mehmed Paşazade Said Bey’de “Ne kılıyorsun Hoca Efendi. Ferman okundu görmedin mi? Tebaa-i gayr-i Müslime ile beraber olacağız” diye tepkisini dile getirmişti. Yaşananlar Sadaret Kaymakamı Kıbrıslı Mehmed Paşa’nın kulağına gittiği vakit son derece sinirlenmiş ve Said Bey’i huzuruna çağırarak “Senin ağzını yırtarım” diye azarlamıştı.[4]

 

 

 

Dipnotlar

[1]http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=199414

[2]http://tr.wikipedia.org/wiki/I._Abd%C3%BClmecid

[3]http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=199414

[4]http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=199414