Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşa’nın Sadrazamlığı
30 Ekim 1661 günü Köprülü Mehmed Paşa hayata gözlerini yumdu... Dördüncü Mehmed Han, Köprülü Mehmed Paşanın iç ve dış işlerindeki başarılı icraatlarını takdir ederek, onun vefatından sonra oğlu Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşayı, 30 Ekim 1661’de Sadrazamlığa tayin etti.[1]
Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşa[2]
Avusturya Seferi (1663)
Osmanlı hududunu ihlal eden Avusturyalılar üzerine 12 Nisan 1663’te sefer açılarak, Serdar-ı Ekremliğine Fazıl Ahmed Paşa getirildi. Avusturyalıların çok güvendiği Uyvar Kalesi fetholundu. 1663’te başlayan Avusturya harpleri, 10 Ağustos 1664 Vasvar Antlaşmasıyla neticelendi. Arazi bakımında olduğu gibi askeri ve siyasi yönden de Avusturya Seferinden karlı çıkıldı. [3]
Girit’in Fethi’nin Tamamlanması (1666)
Fakat Sultan IV Mehmed'in arzusu, Girit'in fethi idi. Nice seferler açılmış, bazı başarılar kazanılmış, ama Girit bütünüyle alınamamıştı. 18 Ağustos 1668 günü padişah da Edirne'den hareket etti. Eğriboz'dan gemilerle Girit'e geçmek üzere iken Kandiye'nin fethedildiğini duydu. Kışı geçirmek için Selanik'e gitti. Girit seferi oldukça uzun ve çetin şartlarda geçti. Kaleler çok iyi korunuyor, üstelik Venedikliler durmadan taze kuvvet taşıyorlardı. Ama daha fazla dayanamayarak 5 Eylül 1669'da Girit'i Osmanlılara teslim ettiler. Bunun üzerine Sadrazam Serdar-ı Ekrem (Başkomutan) Fazıl Ahmed Paşa, Edirne'ye döndü (1 Temmuz 1670).[4]
Lehistan Seferi (1672, 1673)
Lehistan Kralının, Osmanlı himayesini kabul eden Ukrayna Kazaklarına saldırması üzerine, Lehistan’a sefer açıldı.[5] Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmet Paşa komutasındaki 80.000 Osmanlı askeri 1672 yılında Ukrayna'ya girdi. Kamaniçe'yi ele geçirdi ve Lviv kentini kuşattı. Büyük bir yenilgiye uğrayan Lehler, 18 Ekim 1672 tarihinde Bucaş Antlaşmasına razı oldular. Dinyeper nehrinin sağ kıyısını Osmanlılara bırakmaya ve 22.000 düka altın ödemeyi kabul ettiler. [6]
Papa ile Almanya’nın yardım teklifi üzerine tesir altında kalan Lehistanlılar, Bucaş Antlaşmasını ihlal ettiler. 7 Ağustos 1673’te İkinci Lehistan Seferine çıkan Dördüncü Mehmed Hanın Ukrayna’ya girmesiyle Lehliler, tekrar anlaşma istediler. 27 Ekim 1676 Zorawno Antlaşmasıyla Podolya ile Ukrayna Osmanlı Devletine bırakıldı. [7]
Fazıl Ahmed Paşa’nın Vefatı (1676)
Lehistan seferinden dönen Fazıl Ahmet Paşa'nın sağlığı bozulmuştur. Divana başkanlık edemeyecek duruma gelir. 1676'da en verimli çağında ve çok genç bir yaşta 41 yaşındayken vefat etmiştir. Ölümü Osmanlı tarihi için büyük bir kayıp olmuştur. Kaynaklardan anlaşıldığına göre ölüm nedeni olarak aşırı çalışmaya bağlı yorgunluk ve yıpranma gösterilmiştir. Aralıksız 15 yıl sadrazamlık yaparak Türk tarihini bu görevde en uzun süre bulunmuş başbakanlarından ve en önemlilerinden biridir. Görev yaptığı 15 yılın 9 yılını bir fiil seferde geçirmiştir. Yerli ve yabancı tarihçilerce iyi huylu, merhametli, sabırlı, azimli ve ileri görüşlü olarak tasvir edilmiştir. Yumuşak huylu, anlayışlı ve fazilet sahibi olduğu için kendisine "Fazıl" lakabı takılmıştır.[8]
Sultan Dördüncü Mehmed Han, Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşanın 1676 Kasım ayı başında vefatıyla Merzifonlu Kara Mustafa Paşayı sadrazamlığa getirdi.[9]
Dipnotlar
[1]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp
[2]http://www.dunyabulteni.net/?aType=haberYazdir&ArticleID=182370&tip=haber
[3]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp
[4] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu
[5]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp
[6]http://tr.wikipedia.org/wiki/1671-1676_Osmanl%C4%B1-Lehistan_Sava%C5%9F%C4%B1
[7]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp
IV. Mehmed (1648-1693, 35 yıl)
