Avusturya ve Rusya Savaşlarının Sona Ermesi

Fransa ve İspanya sefirleri sulh; Prusya, Kırım’ın kurtarılması için antlaşma; İsveç ise Rusya’ya karşı yardım talebiyle harp teklif ettiler. Sultan Selim Han, cephelerdeki harbin devamını istedi. İsveç ile Rusya’ya karşı 11 Temmuz 1789 tarihinde Beykoz İttifak Antlaşması imzalandı.[1]

 

Serasker Kemankeş Mustafa Paşa, takviye kuvvetlerle Yaş’tan Rus ordusuna karşı sefere giderken, Foksan’da Avusturya ordusunun ani taarruzuna uğradı. Arnavutların ihanetiyle Osmanlıordusu, 1 Ağustos 1789 tarihinde Foksan’da bozuldu. Avusturyalılar, Belgrat’a kadar ilerledi. 8 Ekimde şehir düştü.

 

Osmanlı-Prusya İttifakı (1790)

Rusya ve Avusturya’nın Doğu ve Orta Avrupa’daki planları, özellikle Lehistan’ın paylaşılmasından sonraPrusya’yı hedef haline getirdi. Bu tehdit Prusya ve Osmanlı Devleti’nin siyasi anlamda yakınlaşmasını sağlayan önemli bir gelişmeydi. (31 Ocak 1790).Antlaşmaya göre; Prusya 1790 ilkbaharında savaşa katılacak ve İstanbul’un hem karadan hem de Karadeniz tarafından güvenliği sağlanmadıkça Rusya ile barışa yanaşmayacaktı. Buna karşılık Osmanlı Devleti Avusturya’nın Lehistan’dan aldığı Galiçya’nın Prusya’ya verilmesi için gereken çabayı gösterecekti. Ayrıca Prusya, Osmanlı Devleti Kırım’ı almadıkça savaşa son vermeyecek, Babıâli de Prusya ve İsveç’le barış imzalamadıkça Rusya ve Avusturya ile müzakere masasına oturmayacaktı.[2]

 

Prusya söz konusu ittifak antlaşmasını yaptıktan hemen sonra, barışa zorlamakamacıyla Avusturya sınırlarına asker yığdı. Bu adım, 1789’da Belgrad’ın ve ardından güneydoğusundaki Pasarofça’nın düşmesini sağlayıncaAvusturya cephesinde zor durumda olan Osmanlı Devleti rahat bir nefes aldı. [3]

 

Ziştovi (1791)  ve Yaş (1792) Anlaşmaları

Fransız İhtilali’nden dolayı yaşanan karışıklık da Osmanlı yönetimine yardımcı oldu. İlk olarak Avusturya ile barış görüşmelerine başlanıldı ve 3 Ağustos 1791’de 14 maddelikZiştovi Antlaşması imzalandı. [4]Antlaşmaya göre; Avusturya 1788-1791 harbinde aldığı yerleri Osmanlı Devletine geri verecekti.[5]

 

Bu savaş Osmanlıların Avusturyalılarla yaptığı son savaş oldu.Antlaşma ile Osmanlılar Belgrat dâhil savaş öncesindeki sınırlarına döndü. Avusturya’nın savaştan çekilmesi müttefik Rusya’yı zor duruma sokmuşsa da Rus ordusunun en son Maçin’de elde ettiği başarı üzerine Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kaldı.[6]

 

14 Nisan 1792’de ise Rusya ile 13 maddeden oluşanYaş Antlaşması imzalandı.Dinyester Nehri hudut kesilerek, bunun sol tarafındaki arazi, yani Aksu ile Turla arasındaki Özikalesi dahil Özi Kırı Ruslara terk edildi. Sağ tarafındaki memleketler, yani Bender, Akkerman, Kili, İsmail ve diğer tarafta Rusların işgalindeki kale ve şehirler Osmanlılara iade ediliyordu.[7]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[8]

1792’de imzalanan Yaş Antlaşması ile Osmanlılar Kırım’ı ele geçirme ümidini tamamıyla yitirdi. Antlaşmayla Osmanlı Devleti Kafkasya’daki nüfuz bölgelerinde de gerilemiştir.[9]

 

Bu savaşlarda Osmanlı Devleti'nin insan kaybı 330 bin civarındaydı. Ekonomik durum da bozulmuş, fiyatlar alabildiğine yükselmişti.Ama devlet ayaktaydı...[10]Bu şekilde rahat bir nefes alan Osmanlı Devleti ise barış ortamından yararlanarak kendi iç sorunlarına eğilme imkânı elde etmiş oldu.[11]

 

 

 

Dipnotlar

[1]http://osmanlilar.gen.tr/1699-1923.asp

[2] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi

[3] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi

[4] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi

[5]http://osmanlilar.gen.tr/1699-1923.asp

[6] Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-I, Anadolu Üniversitesi

[7]http://tr.wikipedia.org/wiki/Ya%C5%9F_Antla%C5%9Fmas%C4%B1

[8]http://tr.wikipedia.org/wiki/Ya%C5%9F_Antla%C5%9Fmas%C4%B1

[9] Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-I, Anadolu Üniversitesi

[10] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[11] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi