Islahatlara Son Verilmesi
Devlet idaresini ele geçiren asiler, Nizam-ı Cedid kuvvetlerini dağıttılar. İsyanın teşvikçisi Köse Musa Paşa, Sultan Selim taraftarlarını birer birer ortadan kaldırdı.[1]
İstanbul’daki başkaldırının başarısı Rus cephesinde bulunan ordu içerisinde sevinçle karşılandı. Yeniçeri ağası Pehlivan Ağa ordudaki Nizâm-ı Cedit taraftarlarına karşı harekete geçti. Hatta sadrazamın otağına bile saldırmaya cüret etti. [2]
Osmanlı ordusundaki bu karışıklıktan faydalanan Ruslar, Eflak ve Boğdan’da bazı kaleleri ele geçirdiler. Ancak bu sırada Fransa İmparatoru Napoleon karşısında zor durumda kalmaları barış istemelerine sebep oldu. Rusya’nın Eflak, Boğdan ve diğer zaptettiği yerleri tahliye ederek çekilmesi şartıyla 20 Ağustos 1807’de mütareke imzalandı.[3]
Tahttan İndirilmesi
Kabakçı İsyanı, İstanbul'u tam bir karışıklığa sürüklemişti. Tahtta Sultan Mustafa oturuyordu, ama asıl idareci Kabakçı Mustafa idi. Bunun nereye kadar devam edeceğini hiç kimse bilemiyor, aklı başında devlet adamları kara kara düşünüyorlardı.İhtilali yapanlar bile bir süre sonra yakınmaya başlamışlardı. Ama Kabakçı Mustafa -ki ihtilalden sonra kendisini boğaz nazırı ilan etmişti-, kimseye acımıyordu. [4]
Gerekordu içerisinden gerekse İstanbul’dan kaçan III. Selim ve ıslahat taraftarları “Rusçuk Yârânı” olarak bilinir. Rusçuk yârânı, III. Selim’i yeniden tahta geçirmek için değişik stratejileri uygulamaya koyuldular. Öncelikle, Refik Efendi İstanbul’a gelerek IV. Mustafa’nın yakınlarına tesir etmeye çalıştı. Yeniçerilerin itaatsizliklerinden bahsederek Alemdar Mustafa Paşa’nın bağlılıklarını iletti. Hedefi Alemdar’ı askeriylebirlikte İstanbul’a getirip III. Selim’i yeniden padişah yaparak âsileri yok etmekti. Alemdar’ınIV. Mustafa’ya sadık olduğu fikri kabul ettirildi. Mütareke biter bitmez Ruslarakarşı mücadele için Tuna cephesine geri dönme şartıyla Alemdar’ın askeriyle İstanbul’a gelmesi uygun bulundu.[5]
Alemdar Mustafa Paşa, Serdar-ı Ekrem ile birlikte Edirne’den İstanbul’a hareket etti. IV. Mustafa ve devletin ileri gelenleri Sancak-ıŞerif’i teslim almak için İncirli’de orduyu karşıladılar. Orduyla birlikte gelen Alemdar,IV. Mustafa’ya bağlılığını iletti. Sadrazam daha sonra Babıâlî’ye geçti. Alemdar’ın yanında gelen 5-6 bin kişilik silahlı ve garip kıyafetli askerler ortamı biranda değiştirdiler. İsyana sebep olan devlet adamları ve zorbalar birer ikişerele geçirilip ya idam ediliyor ya da görevden alınıyordu. Sadrazam bu iştenmemnundu, zira böylelikle daha bağımsız ve güçlü bir pozisyonda olacağını düşünüyordu. [6]
Alemdar Mustafa Paşa, 28 Temmuz 1808’de yeni kuvvetlerle Babıâlî’ye ani birbaskın düzenleyerek mührü devraldı. Doğruca sarayayöneldiyse de sarayın Babü’s-sade kapısı kilitlendi. IV. Mustafa’nın adamları, III. Selim ve II. Mahmud’un öldürüldüğü takdirde tahtın tek varisinin kendisi olacağına onu inandırdılar. Alemdar ve askerleri büyük gürültüler ve naralar eşliğinde kapıyı kırmağa çalışırken, IV. Mustafa’nın adamları ise hareme girerek III. Selim’i öldürdüler. Daha sonra, ŞehzadeII. Mahmud’un bulunduğu odaya geldiler, ancak Şehzade Mahmud kaçmayı başardı. Şehzade II. Mahmud’a acilen veteamüllere riayet edilmeksizinbir biat töreni yapıldı. BöylelikleIV. Mustafa tahtan indirilerek,yerine II. Mahmud padişah ilanedildi.[7]
Ölümü (1808) – 30 yaşında
Dördüncü Mustafa Han, 14/15 Kasım gecesi meydana gelen Alemdar Mustafa Paşa Vak’ası sırasında yeniçerilerin saraya saldırmaları ve kendisini tekrar başa geçirmeye teşebbüs etmeleri üzerine İkinci Mahmûd Han taraftarlarınca öldürtüldü (1808). Cenazesi merasimle kaldırılarak, Bahçe Kapısında babası Birinci Abdülhamid’in türbesine defnedildi. Saltanat müddeti bir sene iki ay olup, vefat ettiğinde otuz yaşında idi.[8]
Dipnotlar
[1]http://osmanlilar.gen.tr/1699-1923.asp
[2] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi
[3]http://osmanlilar.gen.tr/1699-1923.asp
[4] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu
[5] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi
[6] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi
[7] Osmanlı Tarihi (1789-1876), Anadolu Üniversitesi
IV. Mustafa(1807-1808, 1 yıl)