II. Murad Döneminin Sonu

Vefatı (1451)- 46 yaşında

Murâd Han, 1450’de Arnavutluk Seferine çıktıysa da tamamlayamadı. 3 Şubat 1451 târihinde vefât etti. Vasiyetnâmesini tanzim edip vezirlere şâhitlik ettirdi. Bursa’ya defnedildi. Türbesi, Bursa’da Murâdiye mahallesinde yaptırmış olduğu câmi yanındadır.  [i]

 

Döneminin Değerlendirilmesi

Buhranlı bir devirde devlet idâresini eline alan Sultan Murâd Han, iç ve dış gâilelerle geçen hükümdârlık hayâtı sonunda, oğlu Sultan Mehmed’e mâmur ve her türlü ilmî gelişmeye hazır bir ülke bıraktı. [ii]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[iii]

II. Murad devri, dedesi Yıldırım Bayezid ve oğlu Fatih Sultan Mehmed iktidarlarının tersine Osmanlı siyasetinde barış taraftarı zümrelerin daha fazla söz sahibi olduğu bir zaman olmuştu. Bunda Murad’ın barışsever tabiatının bir rol oynadığı söylenebilirse de, padişahın şahsî özelliklerinin döneminin siyaseti üzerindeki etkisi abartılmamalıdır. [iv]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[v]

Hemen bütün ömrünü gazâ meydanlarında geçirdiği hâlde, îmâr işlerine ehemmiyet verip çok eser bıraktığı için Ebü’l-Hayrât diye anıldı. Bursa, Edirne ve başka şehirlerde, yoksullar için imâret ve ulemâ için medrese yaptırdı. Edirne’de dârülhadîs ve buna gelir olarak Tahtakale Hamamı, Alacahamam ve Üç Şerefli Câmiini yaptırıp, bunları birçok vakıflarla destekledi. Bursa’da Murâdiye semtinde câmi, medrese ve imâret yaptırdı. Edirne’de Ergene civârında bir köprü yaptırıp, Uzunköprü kasabasını kurdu. Selânik ve İpsala’da da câmiler inşâ ettirdi. Her yıl Kudüs, Halîl-ür-Rahmân, Mekke-i mükerreme ve Medîne-i münevvere yoksulları için otuz beş bin altın gönderirdi. Ankara bölgesinde Balıkhisarı adlı büyük bir subaşılığın köylerini Mekke yoksullarına vakfetmişti. Bulunduğu şehirde her yıl on bin altını kendi eliyle seyyidlere paylaştırırdı. Tebeasının hakkına ziyâdesiyle riâyet eder, kul hakkından pek sakınırdı. [vi]

 

Zeyniyye ve Mevleviyye tarikatları, yüksek tabaka arasında hayli rağbet görüyordu. II. Murad’ın müritlerine vergi muafiyeti sağladığı Hacı Bayrâm-ı Velî tarikatı da aynı yıllarda büyük gelişme gösterdi. Bayramiyye mensubu Yazıcızâde ailesinden Mehmed’in yazdığı Muhammediyye, II. Murad devrinde revaçta olan tasavvufî akımları temsil eder. [vii]

 

Sultan II. Murat zamanında sarayda gelişmeye başlayan edebiyat ve düşünce alanı klasik dönem Osmanlı kültürünün oluşmasını hazırlamıştır. Fıkıh, dilbilim ve devlet idaresi üzerine Farsçadan önemli çeviriler yaptırmıştır. Ayrıca Yazıcızade Ali’ye Tarih-i Al-i Selçuk(Oğuzname) diye bir kitap yazdırmış, aynı kişinin kardeşi de İslam dinine ait temel bilgileri halkın anlayacağı bir dilde sade bir Türkçe‘ye çevirmiştir. Şiir sanatına özellikle önem veren II. Murat, sarayında meclisler düzenlerdi. Bu meclislerde Sultan, şairler ve âlimler ile buluşur, özel düşüncelerini bu kişilerle paylaşır, yenir, içilir ve şiirler söylenirdi. [viii]

 

Osmanlı ilim dünyası, II. Murad devrinde takdiri şayan bir ilerleme sergiledi. Timurlu Şahruh’un Anadolu’da hamilik iddiaları, sonuçları belirsiz bir askerî meydan okumadan ziyade kültürel bir mücadelenin başlatılmasına sebep oldu. Aralarında Molla Gürânî, Alâeddin et-Tûsî, Şerefeddin Kırımî, Seydi Ahmed Kırımî, Alâeddin Semerkandî, Seydi Ali Arabî ve Acem Sinan gibi isimlerin yer aldığı İslam âleminin önde gelen düşünce adamları Osmanlı ülkesine geldiler. Adlarından anlaşılacağı üzere Arabistan, Türkistan ve Kırım’dan gelen bu değerli ilim adamları, Osmanlı fikir hayatını daha evrensel bir anlayışla zenginleştirdiler. Bu dönemde Türkçe’ye tercüme edilen birçok Arapça ve Farsça eser, Osmanlı Türkçesinin ve bilgi birikiminin gelişmesine olumlu katkı sağladı. Türkçenin bir devlet dili olarak gelişmesinde bu faaliyetlerin önemli bir rolü olmuştur. [ix]

 

Yazılan eserlerde açık bir dil kullanılmasını emrederek Türkçe yazmak husûsunda titizlik gösterdi. Devrinde Osmanlı sarayı, âlim ve şâirlerin buluştuğu bir yer oldu. Büyük âlim Molla Yegân bile ona hac dönüşünde hediye olarak, Fâtih’in hocası âlim Molla Gürânî’yi getirmişti. Osmanlı Devletinde devrinde en çok eser yazılan pâdişâh olması bakımından dikkat çeker. Gerçekten onun devrinde manzûm, mensur pekçok eser yazılmış ve Osmanlı sarayı eserler hazînesi durumuna gelmiştir. [x]

 

 

 

Dipnotlar

[i] http://osmanlilar.gen.tr/1389-1451.asp   (Erişim Tarihi 05.08.2013)

[ii] http://osmanlilar.gen.tr/1389-1451.asp   (Erişim Tarihi 05.08.2013)

[iii] http://www.erguven.net/ders/2-Murat-Donemi-Osmanli-Haritasi326

[iv] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[v] http://www.edirnetarihi.com/1914-yili-edirne.html

[vi] http://osmanlilar.gen.tr/1389-1451.asp   (Erişim Tarihi 05.08.2013)

[vii] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[viii] Kültür Tarihi, Anadolu Üniversitesi

[ix] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[x] http://osmanlilar.gen.tr/1389-1451.asp   (Erişim Tarihi 05.08.2013)