IV.Mehmed5 | osmanlilar

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın Sadrazamlığı (1676)

I. Rus Seferi ve Çehrin’in Fethi (1677)

1677’de Ukrayna’nın Rus istilasına uğramasıyla, İbrahim Paşa ile Kırım Hanı, Kazakların merkezi olan Çehrin Kalesini kuşattılar. 1678 baharında Rusya Seferine çıkan Dördüncü Mehmed Han, yol üzerindeki Silistre’den sonra yerine sadrazam Mustafa Paşayı gönderdi. İki yüz bin Rus, Alman, Kazak ve diğer milletlerden meydana gelen müttefik düşman kuvvetlerinin müdafaa ettiği Çehrin Kalesi, Osmanlı ordusunun yaptığı şiddetli taarruzlara dayanamayarak, 1677 yılı Ağustos ayının 20/21. günü gecesi düştü. Şiddetli topçu ateşi sebebiyle kalede çıkan yangında düşman ordusu, yanarak veya can havliyle atıldıkları, nehirde boğularak yok oldu. [2]

II. Rus Seferi (1680)

1680 yılında Rusların harp hazırlıkları haberi alındığında Dördüncü Mehmed Han 29 Ekim 1680’de İkinci Rus Seferine çıktı. Osmanlı seferinden çok korkan Ruslar, Sultan’ın Edirne’ye gelmesiyle, Kırım Hanı Murad Giray vasıtasıyla anlaşma istediler. 11 Şubat 1681’de imzalanan Osmanlı-Rus Antlaşmasına göre; iki devlet arasında Özi Nehri hudut kesildi. [3]

Macaristan Seferi (1682)

Avusturya Kralının Macar milliyetçilerini imha hareketine karşı, Macarlar, Osmanlılardan yardım istedi. Sultan Mehmed Han, 9 Ocak 1682’de Macar milliyetçilerinin lideri Tökeli İmre’yi Orta Macaristan Kralı tanıdı. Budin Beylerbeyi İbrahim Paşa, Tökeli İmre’nin yardım istemesiyle, 27 Temmuz 1682’de, Orta Macar Seferine çıktı. 15 Ağustos 1682’de Orta Macaristan’ın merkezi olan Kaşa Kalesi fethedilerek, Tökeli İmre, Macar milliyetçilerinden on iki bin gönüllü askeriyle krallık tahtına oturtuldu. [4]

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa[1]

Avusturya Seferi ve II.Viyana Kuşatması (1683)

Avusturya’nın tekrar tekrar antlaşma istemesine rağmen, devamlı tecavüzkar bir siyaset takip etmesi üzerine, Dördüncü Mehmed Han, 12 Ekim 1682’de sefere çıktı. Avusturya Seferinde Sultan’ın Belgrad’da kalmasıyla, Sadrazam Kara Mustafa Paşaya Serdar-ı Ekremlik vazifesi verildi.[5]Padişah IV. Mehmet, Kara Mustafa Paşa'ya Yanıkkale (Raab) ve Komarom kalelerine (ikisi de Kuzeybatı Macaristan'da) operasyon yapmaya ve onları kuşatmaya izin verdi.[6]

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Avusturya seferine çıktıktan sonra diğer önde gelen paşalarla savaş divanı kurup Yanıkkale mi yoksa Viyana üzerine mi gidilmesini tartışmıştır. Birçok paşanın bu sene Yanıkkale'nin alınıp seneye daha iyi hazırlanılarak Viyana'nın üzerine gidilmesi fikrine karşı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Viyana üzerine gidilmesine karar vermiştir ve bunun üzerine Osmanlı ordusu Viyana'yı kuşatma altına almıştır.[7]

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, 1683 yılında Viyana’yı muhasara etti. 100-120 bin kişilik Osmanlı Avusturya ordusunu yenerek bütün ağırlıklarını zaptetti. Avusturya imparatoru, bu yenilgi üzerine bütün ümidini kaybederek Viyana’yı bırakıp kaçtı.Şehirde kalan Kont Stahramberg, bütün eli silah tutan erkekleri asker yazıp savunma tedbirleri aldı. [8] Viyanalılar savunmadan vazgeçmediler. İçeri bir türlü girilemiyor, sadece Viyana sıkıştırılıyordu.[9]

"Viyana'nın kuşatıldığı" haberi padişaha gelmişti. Çok kızdı: "Niyetimiz, Yanıkkale ile Komaran kalelerini fethetmekti. Beç (Viyana) Kalesi'ni kuşatmak hesapta yoktu. Paşa ne acayip saygısızlık yapıp bu sevdaya düşmüş! Ama olan oldu, umarım Allah hayırlı kılar. Bu kuşatmadan haberim olsaydı izin vermezdim" dedi.[10]

[11]

Avrupa’da şok etkisi yapan Viyana kuşatmasının ilk iki aylık süresi içinde Türkler şehrin birçok dış tabyalarını ele geçirdiler. Şehrin düşmesine sayılı günler kalmıştı. Bu sırada Papa’nın önderliğinde Viyana’nın kurtarılması için Avusturya, Lehistan, Saksonya, Bavyera ve Frankonya arasında mukaddes bir ittifak kurularak 120 bin kişilik bir kuvvet vücuda getirildi. [12]

Vezir-i azam Kara Mustafa Paşa, kaleyi kurtarmak için gelebilecek Haçlı kuvvetlerine karşı durmak üzere Tuna Köprüsünü tutma vazifesini Kırım Hanı Murad Giray’a vermişti. Düşman buradan geçtiği takdirde Budin beylerbeyi İbrahim Paşa bunlara karşı çıkacaktı. En büyük ihanetlerden biri yine bir Kırım hanı olan Murad Giray tarafından işlendi. Haçlı ordusu, Tuna Köprüsünü geçerken kendi askeriyle bir tepeye çekilip seyreden Tatar Hanı hücum etmesi için kendisine yalvaran Hanlık imamına şunları söyledi:[13]

“Sen bu Osmanlının bize itdüği cevri bilmezsin. Bu düşmanun kovalanması benim için hiçbir şeydir ve bu işin dinimize ihanet olduğunu da bilirim. Ama isterim ki onlar kaç paralık adam olduklarını görsünler. Tatarın kıymetini anlasınlar.”

Böylece Tuna’yı geçip Türk kuşatma kuvvetlerinin üzerine doğru gelen Haçlı ordusuna bu defa da Viyana Kuşatmasının aleyhinde olan ve bu sebeple sadrazamla arası açık bulunan Budin Beylerbeyi İbrahim Paşa yol verdi ve kendisi askerini toplayıp Budin’e çekildi.[14]Haçlı ordusunun Viyana önlerine gelmesi üzerine askerleri siperlerden çıkararak kuşatmayı kaldıran sadrazam, savaş pozisyonu aldı. Haçlıların ilk saldırısı üzerine Osmanlı hatları yarıldı.Bunun üzerine sadrazam ordunun tüm ağırlıklarını geride bırakarak Belgrad'a çekildi.[15] Osmanlı ordusunun bütün ağırlıkları Viyana önlerinde kaldı. Bunların arasında sadrazam hazinesi, sadrazam çadırı, 300 top, 15 bin çadır, yiyecek, giyecek ve sayısız mermi de vardı (12 Eylül 1683).[16]

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın İdamı

Viyana bozgunu üzerine Sultan IV. Mehmet bir hatt-ı şerifle kapıcılar kâhyasını Belgrad'a göndererek Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'yı idam ettirdi.[17]

Tarihçiler Kara Mustafa Paşayı korkusuz, atak, kararlı, kendini beğenmiş, saplantılı, saltanat ve gösterişe düşkün bir devlet adamı olarak tanıtırlar. Onu bu özelliklerde biri olarak tanıtmakta, düşünce ve işbirliği içindedirler. Yabancı devletlerden gelen büyükelçilere karşı gösterdiği sert, itici davranışlarıyla ünlendirirler.Uğradığı tek ve son başarısızlık Viyana Kuşatması'nda aldığı yenilgidir. Bilindiği gibi Viyana’yı Kanuni Sultan Süleyman da kuşatmış ama alamamıştır.[18]

Dipnotlar

[1]http://tr.wikipedia.org/wiki/Merzifonlu_Kara_Mustafa_Pa%C5%9Fa

[2]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp

[3]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp

[4]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp

[5]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp

[6]http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0kinci_Viyana_Ku%C5%9Fatmas%C4%B1

[7]http://tr.wikipedia.org/wiki/Merzifonlu_Kara_Mustafa_Pa%C5%9Fa

[8]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp

[9] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[10] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[11]http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0kinci_Viyana_Ku%C5%9Fatmas%C4%B1