İran ve Anadolu İsyanları

İran Savaşları(1603-1618)

Şah, Osmanlılara öykünerek ordusuna ateşli silahlarla donanmış yeni kul birlikleri kattı.[15]Savaşın çıkmasında Şah I. Abbas'ın Osmanlı Devleti'nin Avusturya ile savaş halinde olmasını ve Anadolu'da çıkan Celali İsyanlarından uğraşmasıyla zayıf düşmesini fırsat bilerek kaybettiği toprakları geri almak istemesi etkili oldu.  Safevilerin Tebriz'e taarruzu ile yeni Osmanlı-Safevî savaşı başladı (1603). Önce Tebriz, ardından Revan düştü. Osmanlı Ordusu, Urmiye'de bozuldu. (1605). [16]

 

Osmanlılar, imparatorluğu iç karışıklıkların sarstığı bir zamanda, doğu ve batı cephelerinde aynı anda savaşmak zorunda idiler. Şah Abbas, Osmanlı birliklerini Azerbaycan ve Kafkaslardan Anadolu içlerine sürdü.[17]Savaş 9 yıl sürdü ve Nasuh Paşa Antlaşması ile sonra erdi (20 Kasım 1612). Antlaşmayla Osmanlılar, İran Şahı'nın her yıl Osmanlı Padişah'ına 200 deve yükü ipek kumaş ve değerli eşya haraç göndermesi şartıyla Ferhat Paşa Antlaşmasıyla aldıkları Batı İran Eyaletlerini (Güney Azerbaycan) Safevîlere bıraktılar.[18]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[14]

Ancak İran'ın söz konusu haracı göndermemesi üzerine 2,5 yıl sonra savaş yeniden başladı (22 Mayıs 1615). Pül-i Şikeste'de Osmanlı Ordusu tekrar bozuldu (10 Eylül 1618). Serav Antlaşması (26 Eylül 1618) ile bu defa 3 yıldan fazla süren Osmanlı-Safevî savaşına son verildi. Bu antlaşmayla İran'ın Padişah'a göndereceği ipek kumaş ve değerli eşya miktarı 100 deve yüküne düşürüldü. [19]

 

Bu barış da 5 yıl sürdü. Savaş, daha sonra 1624 yılında Safevîlerin Bağdat'ı ele geçirmesiyle eskileriyle mukayese edilemeyecek bir şiddette yeniden başlayacaktır. 1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucunda Osmanlıların 1590'da Ferhat Paşa Antlaşması ile İran'dan aldığı toprakların büyük çoğunluğu, 1618'de Safevîler tarafından geri alınmış oldu. Osmanlı Devleti, Safevîleri Kafkasya'dan atamadı. Kafkasya, iki imparatorluk arasında paylaşıldı. Batı İran (Güney Azerbaycan) eyaletlerini ise Osmanlılar ellerinde tutamadılar.[20]

 

Celali İsyanlarının Bastırılması

Sultan Ahmed Han, Avusturya Savaşının sona ermesi ve İran cephesinde olayların durgunluk devresine girmesinden sonra iç meselelerin halli için harekete geçti. Anadolu’da ortalığı birbirine katan Celali eşkiyalarına karşı, sadarete getirdiği Kuyucu Murad Paşa ile Tiryaki Hasan Paşayı vazifelendirdi. Kuyucu Murad Paşa uyguladığı siyaset neticesinde, teker teker ortadan kaldırmayı başardı. Üç sene süren temizleme faaliyeti neticesinde Canbolatoğlu, Kalenderoğlu, Tavil ile kardeşi Me’mun, Muslu Çavuş ve Yusuf Paşa, ayrıca şekavet yapan kırk sekiz çete kuvvetlerinden tamamı tesirsiz hale getirildi.[21]

 

 

Dipnotlar

[1] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[2] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[3] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[4] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[5] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[6] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[7] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[8] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[9] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[10]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp

[11]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp

[12] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu

[13] Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-I, Anadolu Üniversitesi

[14]http://www.devletialiyyei.com/osmanli-devleti-sultanlari/sultan-i-ahmed-han-1113.html

[15] Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-I, Anadolu Üniversitesi

[16]http://tr.wikipedia.org/wiki/1603-1618_Osmanl%C4%B1-Safev%C3%AE_Sava%C5%9F%C4%B1

[17] Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-I, Anadolu Üniversitesi

[18]http://tr.wikipedia.org/wiki/1603-1618_Osmanl%C4%B1-Safev%C3%AE_Sava%C5%9F%C4%B1

[19]http://tr.wikipedia.org/wiki/1603-1618_Osmanl%C4%B1-Safev%C3%AE_Sava%C5%9F%C4%B1

[20]http://tr.wikipedia.org/wiki/1603-1618_Osmanl%C4%B1-Safev%C3%AE_Sava%C5%9F%C4%B1

[21]http://osmanlilar.gen.tr/1566-1699.asp