Tahta İlk Çıkışı– 12Yaşında
II. Mehmed, çocukluğundan itibaren Osmanlı iktidarı etrafında dönen siyasî çalkantıların ortasında yer alıyordu. Henüz çocuk yaştayken Osmanlı tahtının tek varisi haline gelmesi, II. Murad saltanatından memnun olmayan fütuhatçı devlet adamlarının şehzadenin çevresinde birleşmesine yol açmıştı. II. Murad, 1443-1444 yıllarında, batı cephesinde uğradığı seri yenilgilerin ardından tahtını on iki yaşındaki oğluna terk etti. II. Mehmed’in 1444-1446 seneleri arasındaki ilk hükümdarlık tecrübesi, iç ve dış karışıklıklarla dolu bir başarısızlık dönemi oldu[1].
1446 baharında Osmanlı başkentinde patlak veren yeniçeri ayaklanması, bazı isyancıların İstanbul’da yaşayan Orhan Çelebi’nin hükümdarlığını kabul ettiklerini duyurmalarıyla II. Mehmed’in taht üzerindeki meşruiyetini sorgulanır hale getirdi. Veziriazam Çandarlı Halil Paşa’nın gizlice Edirne’ye davet ettiği II. Murad, yeniden tahta otururken Zağanos ve Şehabeddin Paşaların refakatindeki II. Mehmed Manisa sarayına geri yollandı. Bu taht krizi, kendisine atılganlık ve savaşçılığıyla dedesi Yıldırım Bayezid’i örnek alan genç Mehmed’i derinden etkilemiş olmalıdır. [2]
II. Mehmed, 18 Şubat 1451’de, Manisa’da, babasının vefatı üzerine Osmanlı tahtına ikinci kez oturacağı güne kadar yönetim üzerinde Çandarlı nüfuzunu kırmak, yeniçerileri sultanın otoritesine boyun eğdirmek ve atılgan bir gaza siyasetiyle İstanbul’u fethetmek fikirlerini olgunlaştırdı. [3]
Tahta Çıkışı (1451) – 19 Yaşında
1451 târihinde babası İkinci Murad’ın vefâtı üzerine Mehmed, ikinci defâ Osmanlı tahtına oturduğunda 19 yaşındaydı. Daha önceden saltanat tecrübeleri olduğu gibi, seferlere katılmış ve çok iyi bir kumandan olarak yetiştirilmişti.[4]
Mehmed her ne kadar Çandarlı Halil Paşa’yı görevinde bıraktıysa da artık gerçek iktidar kendisiyle birlikte lalaları Şahabeddin Paşa ve Zağanos paşaların başını çektiği savaşçı kesimin eline geçmişti. Mehmed’in amacı Tuna’nın güneyindeki Balkan toprakları ile Fırat'ın batısındaki Anadolu topraklarını alarak büyük dedesi Yıldırım Bayezid’in oluşturmaya çalıştığı merkeziyetçi imparatorluğu kurmaktı. Ancak Bayezid'in aksine bunu yapmak için önce Konstantinopolis’i alması gerektiğini düşünüyordu.[5]
İki bağımsız kaynak, İstanbul fethi kararının verildiği toplantıda, II. Mehmed’in şu noktalar üzerinde durduğunu söylerler: Gaza, atalarımız gibi bizim de temel vazifemizdir, memleketimizin ortasını işgal eden Bizans, devletimizin düşmanlarını korumakta ve onları bize karşı kışkırtmaktadır. Bu sözler, Beyazıd’ın fetih politikasını yeniden ilan ediyordu. [6]
Anadolu Seferi
İlk hükümdarlığında devletin içine düştüğü perişan hali hatırlayanlar, Osmanlı iktidarına esaslı bir darbe indirmek için müsait zamanın geldiğine inanıyorlardı. Karamanoğlu İbrahim Bey, Hamid-ili’nde bazı kaleleri ele geçirdi. Karamanoğulları’nın desteğini alan yerel hanedanlar, Germiyan, Aydın ve Menteşe arazilerinde yeniden egemenliklerini ilan etme teşebbüsünde bulundular. [7]
Hazırlıklar çabuk bitirildi ve genç padişah ilk seferine çıktı. Ordusuyla Karaman topraklarına girdi. Masum insanlara zulmedilmemesini, kimsenin malına/canına/ırzına dokunulmamasını emretmişti. Bu insanlar da kendisi gibi Müslüman ve Türk idi. Karamani İbrahim Bey yanıldığını anlıyordu. Kendisine yardıma söz veren beyler şimdi arkalarına bakmadan kaçıyorlardı. Venedikliler de daha önce söz verdikleri hâlde yardım etmiyorlardı. Başka çaresi yoktu. Sıkışmıştı. Elçi gönderip padişahtan af dileğinde bulundu. İç meseleleri büyütecek zaman değildi. Karamanoğlu İbrahim Bey'i affetti. [8]
Dipnotlar
[1] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi
[2] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi
[3] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi
[5] http://tr.wikipedia.org/wiki/II._Mehmed
[6] Devlet-i Aliyye, Halil İnalcık
[7] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi
[8] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu
Fatih Sultan Mehmed (1451-1481, 30 yıl)