Kanuni Devrinde Avrupa’da Siyasi Gelişmeler

Avrupa XVI. yüzyıla İtalya üzerine yapılan savaşlarla girmişti. Siyasî birlikten yoksun oldukları için istilaya açık durumda olan zengin İtalyan kent devletleri diğer devletlerin iştahını kabartmaktaydı. İspanya ve Fransa bu savaşlarda birbirlerinin rakibiydiler. Bu iki devlet arasındaki diğer bir rekabet konusu ise sonraki yıllarda baş gösterecekti. Habsburg hanedanına mensup Avusturya Arşidükü olan Karl, 1516’da anne tarafından dedesinin ölümü üzerine İspanya hükümdarı ilan edilmişti. 1519’da ise bu kez baba tarafından dedesinin ölümüyle boşalan Kutsal Roma-Germen İmparatorluğutacına talip oldu. Alman prenslerin oylarıyla imparatoru belirleyeceği seçimlerde diğer aday Fransa kralı I. François’ydı. Bu sırada bütün Avrupa’da bir Osmanlı istilasıyla karşı karşıya kalmaktan endişe duyulduğu için her ikisi de Türklere karşı bir haçlı seferine çıkacakları vaadinde bulunmuşlardı. Karl, rakibi I. François’yı alt etti. Sultan Süleyman’ın tahta oturmasından bir ay sonra Ekim 1520’de Alman krallık tacını giydi. Bu tarihten itibaren Şarlken üyesi olduğu hanedan ailelerinden edindiği miraslar yoluyla İspanya, Avusturya, Hollanda, Belçika, yeni kıta Amerika’daki İspanyol kolonileri ve Fransa’da Burgondiya’yı elinde tutuyordu. İmparator seçiminin sonuçlanmasından sonra Şarlken ve I. François’nın hedefleri zengin fakat parçalanmış İtalya’yı ele geçirmek oldu. Her iki hükümdarın haçlı seferi planları ise rafa kaldırıldı. [1]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[2]

Şarlken’ın en büyük emeli Hıristiyan Avrupa’yı kendi idaresindeki büyük bir imparatorluk çatısı altında birleştirmekti.XVI. yüzyılda Avrupa’da merkezî idarenin güçlendiği millî devletler ortaya çıkmıştı ve her devlet kendi bağımsızlığını korumak gayretindeydi.[3]

 

Sultan Süleyman’ın en büyük rakibi olan Şarlken da Kutsal Roma-Germen İmparatoru olarak tahtta bulunduğu süre içinde Hıristiyan Avrupa birliği hayalini gerçekleştirmeye çabalamıştı. Fakat karşısında İngiltere, Fransa gibi millî monarşiler ve diğer taraftan dinî ve siyasî yönden kendisini tehdit eden Protestanlık hareketi vardı. Nihayet onun bu yöndeki ideallerinin önündeki en büyük engel Osmanlıların Batı’ya yönelik askerî ve siyasî faaliyetleri olacaktır. Şarlken 40 seneye yakın iktidarı boyunca idealleri için sürdürdüğü mücadelesini sonuçlandıramadan hasta ve yorgun bir haldeyken tahtını oğluna bırakmıştı. [4]

 

Bu tarihlerdeki Avrupa kimi tarihçiler tarafından I. Süleyman’ın ve Şarlken’ın Avrupa’sı şeklinde tarif edilmiştir. Avrupa devletleri kendi çıkarlarına göre bu iki büyük gücün etrafında yer almışlardır. Hatta yine bu dönemde ortaya çıkan Protestanlıkmezhebi de Osmanlılar tarafından Katolik İmparator Şarlken’a karşı himaye edilmiştir. Bu destek olmasaydı Protestanlığın Şarlken’ın ezici gücü karşısında hayat şansı bulması çok mümkün değildi. Denilebilir ki bugünkü Avrupa bir ölçüde o dönemdeki gelişmelerin sonucunda meydana gelmiştir. [5]

 

Osmanlıların Fransa İle İlişkileri ve Avrupa Politikası

1559'da İtalya Harpleri'ne son veren Cateau-Cambresis Barış Antlaşması'na kadar Fransız Kralı, Osmanlılar ile ittifakı, siyasetinin temeltaşı saymış, askerî destekle beraber, önemli miktarda mâlî destek sağlamıştır. Habsburg üstünlüğüne karşı Osmanlı ittifakı, Fransa'nın vazgeçilmez geleneksel bir siyaseti olmakta devam edecektir. Tabii, bu ittifaktan Osmanlılar da büyük yarar sağlamakta idi. Avrupa Hıristiyan dünyasının parçalanmış durumda kalması, Papa ve İmparatorun tasarladıkları bir Haçlı saldırısının önlenmesi, Osmanlının Avrupa politikasının temel kuralı idi.[6]

 

Sultan için yazılmış Matrakçı Nasuh'un Süleymannâme adlı eserinde Fransa ile ittifak hakkında Osmanlı görüşü ilginçtir. Bu kaynağa göre, İmparator, tüm Avrupa'nın başı olmak iddiasıyla Fransa'yı Müslümanlara karşı ittifaka zorlamış, bu nedenle İslâm'ın Sultanı Süleyman'ın Fransız Kralı ile ittifakı bir zorunluluk halini almıştır; eğer Fransa bu ittifaktan cayarsa, bütün Hıristiyan dünyasının Osmanlılara karşı tek bir cephe halinde birleşmesi kaçınılmaz olurdu, diyor. O zaman Osmanlı tarihçisinin görüşü, Osmanlıların da Avrupa'da bir güçler dengesi politikasını izlemek zorunda bulunduklarını açıkça ifade etmekte, Osmanlıların Hıristiyan bir devletle ittifakını, bir real-politik gereği gibi gördüklerini göstermektedir.[7]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

 

 

 

İspanya Kralı Şarlken[8]

 

 

 

Dipnotlar

[1] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[2]http://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Roman_Empire

[3] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[4] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[5] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[6] Devlet-i Aliyye, Halil İnalcık

[7] Devlet-i Aliyye, Halil İnalcık

[8]http://en.wikipedia.org/wiki/Charles_V,_Holy_Roman_Emperor