Yemen ve Afrika

Özdemir Bey, Mısır’daki Memlûk Türk beylerindendi. Yavuz tarafından Mısır’ın Osmanlı idaresine geçmesiyle o da Osmanlı ordusuna katıldı ve vali Süleyman Paşa’nın hizmetinde Sancak Beyi rütbesine yükseldi. Bu vazifedeyken, 1541 senesinde emrindeki kuvvetlerle güneye ilerleyerek önce Sudan, sonra Habeşistan, Eritre, Somali topraklarını fethetti. Bu ülkelerin kralları Osmanlı tabiyetini tanıdılar. Buraların ahalisi putperest idi. İslamiyeti bu insanlara ilk tanıtan Özdemir Paşa oldu. Kısa bir zaman içinde, bazı Hristiyan Habeş kabileleri dışında bu memleketlerin ahalisi tamamen Müslüman oldu.Özdemir Paşa’nın bu başarıları padişaha kadar ulaştı. Kanuni Sultan Süleyman Han, onu İstanbul’a davet ederek görüşmek istedi. Sevimli, zeki, konuşkan ve yüksek bir terbiye ve edep sahibi olan Özdemir Paşa’yı çok sevdi.[i]

 

Yemen’deki hâkimiyet sahası genişletildi. 1547’de ise Özdemir Paşa Yemen’in merkezi olan San’a Kalesi’ni zapt etti. Mısır’dan asker topladıktan sonra 1555’te harekete geçerek Nil nehrinden güneye ilerleyen Özdemir Paşa Said’de Şallal mevkiine kadar geldi ve aynı yıl İstanbul’a döndüğünde Habeş Beylerbeyi olarak tayin edildi. [ii]

 

Böylece Afrika’da yeni bir Osmanlı eyaleti kuruluyordu. Özdemir Paşa Afrika’ya dönünce, eyaletinin merkezini Eritre’deki Musavva limanına kurdu. Paşa sarayı ile camiini yaptırdı. Türbesi de bu caminin avlusundadır ve bugün de hala mevcuttur. Daha sonra fetihlerine devam ederek, bugünkü Uganda’yı ele geçirdikten sonra Kenya ve Tanzanya sahilleri boyunca güneye doğru ilerledi ve buralarda da İslamiyeti yaydı. Ayrıca Portekiz hücumlarından korumak için de birçok kaleler inşa etti. Bunlardan, Somali’nin doğu ucunda, Hind Okyanusuna hakim bir tepede kurulu Zeyla kalesi, ihtişamlı görünüşü ile görenleri hayrette bırakırdı. Özdemir Paşa vefat edince, Musavva şehrinde yaptırdığı caminin avlusuna defnedildi ve üzerine türbe yapıldı. Yerine oğlu Osman Paşa, Kanuni tarafından Habeşistan Beylerbeyi tayin edildi. O da babasının izini takip etti ve güneydeki Mozambik’e kadar Doğu Afrika sahillerine Portekizlileri sokmadı. Bu topraklar tam 250 sene Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra, 1800 ’lerin başından itibaren İngilizlerin eline geçti. Özdemir Paşa’nın Eritre’deki merkezi olan Musavva şehri ise, 1890 yılında hala bir Osmanlı beldesiydi.[iii]

 

 

Dipnotlar

[i]http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Osmanli-Hikayeleri-Detay-DOGU_AFRIKA_FATIHI_OZDEMIR_PASA-722.aspx

[ii] Osmanlı Tarihi (1300-1566), Anadolu Üniversitesi

[iii]http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Osmanli-Hikayeleri-Detay-DOGU_AFRIKA_FATIHI_OZDEMIR_PASA-722.aspx