I. Dünya Savaşının Sonu
ABD’nin Savaşa Girmesi
İtilaf Devletleri, Rusya’nın ihtilalle beraber savaştan çekilmesi ile önemli ölçüde güç kaybına uğradılar. Bu kaybı telafi edebilmek için ABD’nin kendi saflarında savaşa katılmasını istiyorlardı. Alman savaş gemilerinin ABD ticari gemilerini batırmaları ABD’yi başından beri yakınlık duyduğu İtilaf Devletleri yanında 2 Nisan 1917’de savaşa soktu. ABD’nin savaşa katılımı İttifak devletleri için sonun başlangıcı olduğunu söylememiz mümkündür. 26 Haziran 1917’de ise Yunanistan İtilaf Devletleri yanında savaşa dâhil oldu. [1]
Savaşın Sonucu
İtilaf devletlerinin 1918 yaz aylarında başlattıkları taarruzlara İttifak devletlerinin cevap verememesi savaşın sonunu getirdi. Öncelikle Bulgaristan 29 Eylül’de ateşkesi kabul ederek savaş dışına çıktı. [2]
Ekim ayı içinde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalandı, Macarlar ve Çekler bağımsız Cumhuriyet kurduklarını ilan ettiler 3 Kasım’da Avusturya silah bırakmayı kabul etti. Aynı gün Çekoslovakya ve Yugoslavya devletleri ilan edildi. 18 Kasım’da İmparator devlet işlerinden çekildiğini açıkladı ve böylece Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Habsburg Hanedanı tarihe karışmış oldu. Almanya ise Ağustos ayından bu yana barış arayışlarında bulunuyordu. 3 Ekim’deki mütareke teşebbüsü başarısız olmuş 9 Kasım’da Alman İmparatoru tahttan feragat etmiş, Cumhuriyet ilan edilmişti. 11 Kasım’da Almanya ile mütareke imzalandı. Savaşın devam ettiği yıllarda 1917’de de Rus İmparatorluğu çökmüştü. Bu yüzden bu savaş bir noktada İmparatorlukları tasfiye ederek son buldu.[3]
Osmanlı Devleti Savaşta sayısız kahramanlıklar, başarılar ve zaferler kazanmış olmasına rağmen Irak ve Suriye Cephesinin bozulmasından ziyade General Milne komutasındaki ordunun Selanik’ten çıkıp Bulgaristan’da ilerlemeleri ve Trakya’yı geçerek İstanbul’a inme ihtimalinin doğması Devleti güç durumda bırakmış ve mütareke istemek durumunda kalmıştır.Osmanlı Devleti’nde savaşın sorumlusu olan İttihat ve Terakki Partisi istifa edip yöneticileri ülkeyi terk etti. Yerine Ahmet İzzet Paşa hükümeti kuruldu. Bu hükümet mütareke yapmak için bütün yolları denedi ve 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesini imzalayarak savaşa son verdi. [4] Artık Osmanlı Devleti bitmişti.[5]
İtilaf devletlerinin saflarında toplam 42 milyon 700 bin, İttifak devletlerinin saflarında ise toplam 22 milyon asker savaşıyordu. Savaşın sonunda bu askerlerin İtilaf devletleri saflarında dövüşenlerden 22 milyon 861 bini ölecek veya yaralanacak, ittifak devletlerinin saflarında savaşanlardan ise 15 milyon 620 bini ölecek yahut yaralanacaktı. İki taraf toplam olarak 9 milyon 323 bin ölü, 38 milyon 481 bin yaralı verecekti.[6]
Osmanlı Devleti 2.500.000 kilometrekare toprakta 22 milyon nüfusa sahip olarak Dünya Harbine girmiş savaşın sonunda 1.250.000 kilometrekare toprakta 10 milyon nüfusla kalmıştı. Savaş boyunca silahaltına alınan asker sayısı 2.850.000 civarındadır. Savaş sonunda muharebede ölen 305.000, hastalıktan ölen 466.000, Yaralı-sakat kalan 303.000, savaş Esiri 200.000 kişi civarında. Firarilerle beraber toplam savaş kaybı 1.500.000 ile 1.700.000 arasındadır. Savaş yıllarında ülkedeki enflasyon oranı % 1250 civarındadır. İşgallerle beraber yüz binlerin göçü yaşanmış ve korkunç sivil kayıplar söz konusu olmuştur. Ülkedeki sanayi altyapısı kullanılamaz hale gelmiştir.[7]
I. Dünya Savaşında Osmanlı Ordusu’nu inceleyen Erickson şu değerlendirmeyi yapıyor: “Türk ordusu her ne kadar ağır darbeler almış ve aşırı yıpranmışsa da, 31 Ekim 1918 günü garnizonlarında değil hala sahadaydı. 25 piyade tümeni, 4 kale komutanlığı ve 3 geçici piyade tümenine sahipti. Türk ordusunun komuta kontrol yapısı ayaktaydı ve yaklaşık bir milyon asker ile muharebe operasyonları yapma yeteneği vardı. Her ne kadar çok ağır kayıplar vermişse de anavatanı Anadolu’yu ve Rusların Kafkas vilayetlerinin çoğunu elinde tutuyordu. İngilizler Türk ordusunun çöküntünün eşiğinde olduğunu düşünüyor, ama sonuna kadar savaşacağından da kuşku duymuyorlardı.[8]
Dipnotlar
[1] Osmanlı Tarihi (1876-1918), Anadolu Üniversitesi
[2] Osmanlı Tarihi (1876-1918), Anadolu Üniversitesi
[3] Osmanlı Tarihi (1876-1918), Anadolu Üniversitesi
[4] Osmanlı Tarihi (1876-1918), Anadolu Üniversitesi
[6] Resimli Osmanlı Tarihi, Yavuz Bahadıroğlu
[7] Osmanlı Tarihi (1876-1918), Anadolu Üniversitesi
[8] Osmanlı Tarihi (1876-1918), Anadolu Üniversitesi
VI.Mehmed (1918-1920, 2 yıl) (Vahidettin)